حسابداری بازرگانی

 شرکت های بازرگانی

شرکت‌های بازرگانی به انواعی از شرکت‌ها گفته میشودکه فعالیت آن‌ها مربوط به امور بازرگانی شامل خرید، فروش، صادرات، واردات و توزیع کالاهای مجاز بازرگانی، اخد نمایندگی و اعطای نمایندگی در نمایشگاه‌ها و سمینارهای خارجی و داخلی باشد. به عبارتی دیگر به مجموعه فرایند هایی اطلاق میشود  که منجر به خرید و یا واردات کالا از سایر کشور ها می شود ، و بدون کوچک ترین تغییری به بازار ارائه می شود .

 این شرکت ها در واقع واسطه بین تولیدکننده و مصرف کننده نهایی هستند که با هدف کسب سود، کالا و خدماتی را بدون اینکه در تولید آن نقش داشته خرید یا وارد کرده و بدون هیچگونه تغییری آن را به بازار عرضه کند. 

لازم بذکر است که  خرده‌فروشان بازار هم زیرمجموعه شرکت‌های بازرگانی قرار میگیرند. این شرکت ها از لحاظ نوع فعالیت به سه دسته خدماتی ، بازرگانی و تولیدی تقسیم می شوند . 

هر شرکتی که به خرید و فروش کالا بپردازد در شمار شرکت های بازرگانی قرار می گیرد. بطور کلی فعالیت اصلی این شرکت ها خرید انواع مواد خام ، فرآورده ها و یا کالا های ساخته شده از تولید کننده یا عمده فروش و عرضه آن به خریدار است .لازم به ذکراست افراد بعد از ثبت شرکت تحت عنوان شرکت بازرگانی باید کارت بازرگانی دریافت کنند.

شرکت های بازرگانی واسطه انتقال و عرضه کالا از تولید کننده به مصرف کننده  هستند ، زیرا زمانی که کالا را از دیگران خریداری می کنند ، نقش خریدار و زمانی که آن را به سایرین می فروشند نقش فروشنده را دارند در شرکت های بازرگانی فروش به نقد ، اقساط ماهیانه و نسیه انجام می شود.

انواع شرکت های بازرگانی

شرکت‌های سهامی عام
شرکت‌های سهامی خاص
شرکت‌های مسئولیت محدود
شرکت‌های تضامنی
شرکت های مختلط سهامی
شرکت های مختلط غیرسهامی

شرکت های نسبی
شرکت های تعاونی تولید و مصرف

حسابداری بازرگانی

حسابداری بازرگانی یکی از شاخه‌های حسابداری است که در سازمان‌های تجاری، بنگاه‌های بازرگانی و فروشگاه‌ها به کار می‌رود. هدف اصلی حسابداری بازرگانی، ثبت و تجزیه‌تحلیل اطلاعات مالی و مالیاتی مربوط به یک شرکت تجاری یا واحد تجاری است. این حسابداری یک سیستم رسیدگی به امور مالی است که سود و زیان وارد بر هر شرکت می‌پردازد و نقش بسیار مهمی در موفقیت تجارت دارد.

شرکت های مختلف بازرگانی باید حساب شرکت را نظم بدهند و سود و زیان شرکت را در صورت های مالی منظم در اختیار داشته باشند  یک حسابدارباید  بتواند امور مالی مربوط به شرکا های بازرگانی را سامان ببخشد و به ثبت سند خرید و فروش کالا و سایر سندهای جاری در شرکت، به دست آوردن صورت های مالی شامل صورت حساب سود و زیان، ترازنامه، صورت سود و زیان جامع و صورت گردش وجوه نقد را انجام دهد.

 شرکت‌های بازرگانی فعالیت‌های خرید و فروش کالای وارداتی یا داخلی را با هدف کسب سود انجام می‌دهند در سیستم حسابداری بازرگانی قیمت تمام شده کالای خریداری شده، قیمت تمام شده کالای فروش رفته، میزان موجودی و فروش باید به‌صورت شفاف در دسترس و قابل‌بررسی باشد .

شرکت های بازرگانی اغلب دارای فعالیت ها بسیار مهم و حساسی هستند، که این فعالیت ها موجب صرف هزینه های بالا و کسب درآمد زیاد می شود .

رسیدگی به امور مالی شرکت های بازرگانی از اهمیت بسیار بالایی برخوردار می باشد بطور کلی یک سیستم حسابداری بازرگانی ایده آل میتواند به حسابدارو مدیر مالی قیمت تمام شده کالا وارداتی میزان موجودی کالا در انبار، میزان فروش و قیمت تمام شده کالاهای فروش رفته را اطلاع دهد تا براحتی بتوانند تصمیمات بهینه ای در راستای اهداف شرکت اتخاذ نمایند.

 دو نوع سیستم حسابداری قابل استفاده در شرکت های بازرگانی به شرح ذیل است

سیستم حسابداری دائمی

ارگان های تجاری و بازرگانی که سابقه ای مستمر و مداوم از موجودی اجناس و کالا ها دارند از سیستم دائمی استفاده میکنند. در سیستم دائمی موجودی کالا ها باید در طی سال مالی بروز باشد و بصورت منظم و کامل نگهداری شود به عبارت دیگر در این سیستم با هر بار خرید و فروش حساب موجودی کالا تحت تاثیر قرار میگیرد .

به عبارت دیگر، هر ورود و خروج کالا به صورت مستمر در حساب موجودی کالا ثبت می‌شود و علاوه برآن تعداد و موجودی ریالی کالا ها هم بروز و  به نگهداری و حفظ سوابق دائمی و مستمر خرید و فروش کالاها و اجناس میپردازد.

و امکان گزارش لحظه ای موجودی اجناس و کالاها وجود دارد از این رو ، شرکت های بزرگ که سابقه و اعتبار کافی را در بازار دارند. ، استفاده از سیستم حسابداری دائمی مناسب تر است. چرا که مفقود شدن یک کالای لوکس در شرکت های بزرگ مورد قبول واقع نمیشود.به همین دلیل شرکتهای بزرگ به پیاده سازی روش هایی که دارای دقت و خطای کمتر بوده تمرکز دارند.

این سیستم برای تمامی شرکت ها با هر نوع محصول و کالایی کاربرد دارد ولیکن در سیستم های تولیدی و یا بازرگانی که  دارای کالاهای گران‌قیمت و لوکس میباشند مثل اتومبیل، جواهرات و… به کار گرفتن این سیستم اهمیت بیشتری دارد با اینکه پیاده سازی و استفاده ازاین سیستم  هزینه بالایی  را در بر دارد ولیکن میتوان از ضرر و زیان های احتمالی ناشی از سرقت و یا کسری و یا نقص کالاها تا حد ممکن پیشگیری کند.

سیستم حسابداری ادواری

این سیستم نیازی به نگهداری سوابق موجودی کالا در طول سال نبوده و ریز معاملات به هیچ عنوان درج نمیشود.و طی فرآیند خرید و فروش حساب موجودی کالا تغییری نمیکند .و حتی موجودی ريالی هم در طول سال مالی بروزرسانی نمیشود. 

چرا که در پایان سال بصورت یکجا موجودی کالا شمارش و بهای کالاهای موجود استخراج و در ترازنامه و دفاتر قانونی ثبت میشود. کاربرد این سیستم در موسسات بازرگانی از جمله خواروبار، مواد غذایی و فروشگاه‌های زنجیره‌ای، رستوران‌ها، کافه‌ها و.. که ارزش ريالی کالا کمتر بوده میتوان کاربرد داشته باشد

لازم به ذکر است پیاده سازی حسابداری موجودی ادواری راحت تر و مقرون بصرفه است .به همین دلیل از این روش در شرکت های کوچک تا متوسط که گردش مالی نه چندان بالایی دارند استفاده میشود.

برای شرکت های کوچک هزینه نگهداری سوابق سالیانه خرید و فروش کالا و بررسی چند مرحله ای آن در طی سال بسیار زیاد است برای جلوگیری از هزینه های هنگفت این شرکت ها فقط در پایان سال مالی شمارش موجودی کالا بصورت فیزیکی انجام میشود.

این روش یک بار در سال انجام و حتی میتوان در فاصله زمانی کوتاه مدت مانند پایان هر فصل انجام شود مفقود شدن محصول ویا داشتن کسری در موجودی کالاهای ارزان قیمت زیان هنگفتی را متحمل شرکت نمیکند .با بررسی دقیق این روش ادواری میتوان از زیان و تقلب و ضرر ها احتمالی جلوگیری نمود

استانداردهای حسابداری بازرگانی

همه بنگاههای اقتصادی به واحد حسابداری برای ثبت و ضبط اسناد نیاز دارند حسابداری شامل مراحل تشخیص، ثبت ، طبقه بندی، تلخیص و گزارشگیری رویداد های مالی است که مهمترین گزارش هر واحد مالی صورتهای مالی آن میباشد که در قالب استاندارد حسابداری تهیه و تنظیم میگردد.

 هر شرکتی براساس نوع فعالیت ملزم به ارائه گزارش صورت های مالی بوده که شرکت های بازرگانی از این مورد مستثنی نیستند. استاندارد های حسابداری موجود در دنیا که اصول و قوانین آن توسط کمیته تدوین استانداردهای حسابداری تدوین شده است و همه حسابداران باید آنها را رعایت و اجرا کنند .

استاندارد حسابداری بازرگانی شامل قوانینی میباشدکه به واسطه آن نحوه ارائه صورتهای مالی، ترازنامه، سود و زیان، جریان وجوه نقد و… در قاعده و چارچوب خاصی باید تهیه و ارائه شود.

فرآیند شرکت بازرگانی

این فرآیند شامل مجموعه‌ای از فعالیت‌های مرتبط با مبادله کالا و خدمات از مرحله تولید تا رسیدن به دست مشتری یا مصرف‌کننده نهایی اشاره دارد. این عملیات پیچیده چند مرحله ای شامل موارد زیر است

تولید و تهیه کالا(تامین کالا، شناسایی بازار، انتخاب منابع، مذاکره و عقد قرارداد)
لجستیک( حمل و نقل ، انبارداری، بیمه)
توزیع و فروش(بازاریابی، تبلیغات)
خدمات پس از فروش(گارانتی، تعمیرات و تعویض قطعات، مشاوره فنی)
امور مالی(دریافت و پرداخت وجوه، حسابداری و گزارشگیری)

 وظایف حسابداری بازرگانی

حسابداری بازرگانی یک بخش مهم برای یک شرکت میباشد فرقی نمیکند شرکت یا فروشگاه کوچک باشد یا بزرگ در هر صورت باید دستور العمل های مالی را بروز و اجرا کرد. حسابدار شرکتهای بازرگانی مجموعه فعالیت ها و وظایف را انجام میدهد تا میزان سودو زیان موجود شرکت را بسنجد و در اختیار مدیران قرار میدهد جهت تصمیم گیری های شرکت .

بطورکلی میتوان گفت حسابدار شرکت های  بازرگانی همانند وکیل مالیاتی ، وظیفه‌های متعددی به عهده دارند. وظایف آنها به  دوبخش عمومی و تخصصی تقسیم میشود بخش عمومی آن همه حسابداران بازرگانی موظف به انجام و اجرا آن بوده و بخش تخصصی به نوع فعالیت و حرفه شرکت های بازرگانی بستگی دارد .

وظایف حسابدار شرکت‌های بازرگانی

حسابداران شرکت های بازرگانی دارای وظیفه های گوناگون  بوده  که میتوان  برخی از این وظایف را عمومی اطلاق کرد وبرخی دیگر به صورت تخصصی که تمام حسابداران باید این وظایف را انجام دهند. که شامل :

-تهیه صورت های مالی

-تطابق هزینه ودر آمد

-تدوین سود وزیان

-تنظیم ترازنامه

-تنظیم صورت گردش نقدینگی

-تهیه بهای تمام شده کالای فروش رفته

.

چرخه تخصصی حسابداران بازرگانی شامل 5 مرحله ذیل میباشد:

1-تهیه و تکمیل صورت‌های مالی شرکت

حسابداران بازرگانی موظفند صورتهای مالی را بطور کامل و دقیق تنظیم کنند تا مقادیر دقیق سود و زیان ، دارایی ها ، خسارت ها ،درآمد و هزینه ها مشخص شود

2-تهیه و آماده سازی صورت سود و زیان وبررسی و کنترل یادداشت‌های پیوست شرکت

 تهیه سود و زیان شرکت جزو مهم ترین وظایف حسابداران بازرگانی بوده چرا که مدیران شرکت با توجه به سود و زیان موجود برنامه ریزی آتی شرکت را انجام میدهند.اعلام دقیق این سود و زیان جزء وظیفه حسابدار بازرگانی میباشد در زمان بررسی سود وزیان شرکت به جای بررسی یک دوره زمانی مشخص به بررسی سود و زیان حاصله از زمان تاسیس شرکت میپردازد.

3-تنظیم ترازنامه مالی شرکت

ترازنامه که با عنوان بیلان ویا صورت وضعیت مالی میزان بدهی، سرمایه ودارایی یک شرکت می باشد.یکی از اجزای صورت های مالی ترازنامه بوده که باید به ‌درستی و با دقت تنظیم شوند. که تنظیم دقیق آن جزء یکی از وظایف حسابداران بازرگانی است. 

طی بررسی های مالی قابل اجرا ارگان های مختلف کشورکه در طول سال حاصل میشود شرکت باید تمام صورت های مالی خود را در اختیار داشته باشد.

در صورت وجود تناقض و مغایرت در صورت های مالی و ترازنامه های مالی تهیه شده وتسلیم شده توسط خود شرکت و حسابدار بازرگانی با صورت های مالی و ترازنامه های مالی تهیه شده توسط حسابدارانی که وظیفه نظارت بر کار شرکت را دارند وجود داشته باشد مشکلات عمده ای برای شرکت و واحد مربوطه پیش خواهد آورد.

4-صورت گردش نقدینگی شرکت
از دیگر وظایف حسابدار بازرگانی در شرکت ها تهیه لیست گردش نقدینگی شرکت بوده در تدوین این لیست حسابداران باید طریفه ورود بودجه را مورد بررسی قرار دهند و بررسی نمایند که این هزینه های وارد شده صرف چه مسائلی شده است.

5-تهیه گزارش سود و زیان جامع شرکت

لازم به ذکر است که حسابداران در شرکت های بازرگانی سود و زیان شرکت را به طور کامل و جامع تدوین می‌کنند. هزینه ها و درآمد های موجود شرکت سود وزیان محسوب میشود حسابداران بازرگانی علاوه بر تهیه  گزارش سود و زیان جامع وظیفه تفسیر آن را هم دارند به موجب آن مدیران شرکت با توجه به گزارشات و تفسیرهای موجود حسابداران بازرگانی تصمیماتی را اتخاذ میکنند که باعث سود بیشتر آتی شرکت شود.

سود وزیان جامع کلیه درآمدها و هزینه هارا در یک دوره مالی شناسایی و قابل ارائه  به صاحبان سرمایه می باشد . میزان افزایش وکاهش حقوق صاحبان سرمایه از بابت درآمد وهزینه ها میباشد.

پرکاربردترین و پراستفاده ترین صورت‌های مالی در حسابداری‌شرکت‌های بازرگانی

در حسابداری شرکت‌های بازرگانی، صورت‌های مالی مختلفی وجود دارند که نقش مهمی در تصمیم‌گیری‌ها و تحلیل‌های مالی دارند. که میتوان به پرکاربرد ترین های آنها اشاره کرد:

ترازنامه
ترازنامه اجزا صورت های مالی هستند که وضعیت مالی شرکت در بازده زمانی مشخص نمایش میدهد که شامل بخش های مختلف دارایی ، بدهی، سرمایه وحقوق صاحبان سهام میباشد.

صورت سود و زیان جامع

صورت سود و زیان جامع شامل تمام سود و زیانی میباشد که یک شرکت و یا واحد تجاری اززمان ابتدای تاسیس متحمل شده است.

صورت جریان وجوه نقد

نقدینگی شرکت یک موضوع بسیار پراهمیت در حسابداری بازرگانی میباشد. جریان وجوه نقد شرکت می تواند کمک بزرگ و چشمگیری به ارزیابی عملکرد شرکت کند و اطلاعات بسیار زیادی درباره نحوه عملکرد شرکت به ما می دهدو نشان میدهد بیشترین گردش مالی در کدام بخش بوده و میزان بدهی ها چقدر بوده است.

مهارت های حسابدار شرکت‌های بازرگانی

شناخت و تسلط کامل به اصول حسابداری

تسلط به قوانین و مقررات مالی

داشتن مهارت کافی در بکارگیری و استفاده نرم‌افزارهای حسابداری و مالی

دقت و نظم بالا

توانایی تجزیه و تحلیل اطلاعات مالی

موارد مورد ثبت در حسابداری بازرگانی

اسناد خریدوفروش

صورتحساب سود و زیان

انواع صورتحساب‌های مالی

ترازنامه

صورت گردش نقدینگی

ثبت تمام امور مالی شرکت

تخفیفات در حسابداری بازرگانی

تخفیف توافقی

در این روش خریدار پیش از خرید و انجام معامله با فروشنده مذاکره کرده و تخفیف را دریافت میکند. این تخفیف به دلیل اینکه پیش از قطعی شدن خرید تعیین شده در دفاتر حسابداری ثبت نمی‌شود و فقط در فاکتور خرید درج میشود.

تخفیف به علت عیب و نقص

کالاهایی که با نمونه اولیه آن مغایرت داشته و دارای عیوب بوده ممکن است شامل تخفیف شوند و یا مشتری از خرید آن محصول صرف نظر کند بنابراین خریدار کالابا عیب ونقص را با تخفیف خریداری کرده، مبلغ تخفیف در بخش برگشت از خرید و یا تخفیف ثبت میشود.

تخفیف تجاری

در این نوع تخفیف که مشتری خرید عمده کرده و از فروشنده تخفیف دریافت می‌کند و یا در فرآیند فروش ویژه به مشتری تخفیف داده میشود. در این نوع تخفیفات تجاری، مبلغ خالص ثبت میشود.

تخفیف نقدی

در این نوع تخفیف فروشنده طی یه آفرو یا فروش ویژه به خریدار این فرصت را می‌دهد که اگر در یک تاریخ معین مبلغ خرید را پرداخت نماید. شامل تخفیف نقدی خواهد شد .این نوع تخفیف به هنگام خرید مشخص نمی شود بنابراین مبلغ خرید بدون تخفیف در بدهکار ثبت و مبلغ پرداختنی دربستانکار ثبت میشود