ترازنامه یکی از صورت های مالی اساسی شرکت است که به آن صورت وضعیت مالی نیز گفته می شود.
این صورت مالی نشان می دهد شرکت مالک چه چیز هایی است، که در دارایی ها ثبت شدند، شرکت چه میزان بدهکار است، که در بدهی ها ثبت شدند و این که شرکت چقدر ارزش دارد، که در حقوق مالکانه یا همان حقوق صاحبان سهام ثبت می شود.
بررسی تـرازنــــامه برای ارزیابی قدرت مالی شرکت بسیار مهم است.
اجزای اصلی ترازنامه
دارایی ها
در سمت راست تراز نامه، دارایی ها را داریم. دارایی ها مواردی هستند که تحت مالکیت شرکت قرار دارند.
دارایی ها با توجه به ماهیت و نقد شوندگی آن ها در دو دسته نشان داده می شوند:
دارایی جاری
دارایی جاری یا Current Asset به دارایی هایی گفته می شود که طی یک سال مصرف می شوند یا به‌صورت معقول به پول نقد تبدیل شود. مانند:
- وجوه نقد
- حساب های دریافتنی
- موجودی
- پیش پرداخت ها
دارایی غیر جاری
دارایی های غیر جاری یا Non-Current Asset به دارایی هایی گفته میشود که انتظار می‌رود در مدت زمان بیشتر از یک سال مورد استفاده قرار بگیرند. مانند:
- دارایی های ثابت مشهود:
- زمین
- ساختمان
- تجهیزات
- دارایی های نامشهود:
- علائم تجاری
- ثبت اختراع
- سرمایه گذاری های بلند مدت
- سپرده های بانکی بلند مدت
- تملّک یا ادغام
- سرمایه گذاری در شرکت های وابسته
بدهی ها و حقوق صاحبان سهام
در سمت چپ ترازنامه، بدهی ها و حقوق صاحبان سهام قرار دارد:
بدهی ها
بدهی جاری
بدهی جاری یا Current Liabilities به بدهی هایی گفته میشود که در کمتر از یک سال به سر رسید خود می‌رسند. مانند:
- حساب های پرداختنی
- پیش دریافت ها
- حصه جاری وام
بدهی غیر جاری
بدهی های غیر جاری یا Non-Current Liabilities به بدهی هایی گفته میشود که بیشتر از یکسال موعد سر رسید آنها می‌رسد. مانند:
- وام
- ذخیره مزایای پایان خدمت کارکنان
حقوق صاحبان سهام یا حقوق مالکانه
حقوق صاحبان سهام برابر است با ارزش شرکت بعد از تسویه تمام بدهی های خود. در زمان تاسیس یک شرکت حقوق مالکانه برابر با همان سرمایه‌گذاری اولیه است که در حساب سرمایه ثبت می شود.
سرمایه‌گذاران بابت پول یا سرمایه‌ای که برای شرکت مهیا کرده‌اند، سهام دریافت می‌کنند. با گذشت زمان حقوق مالکانه می‌تواند بیشتر یا کمتر شود و این بستگی به این دارد که شرکت سود می کند یا ضرر.
به‌طور مثال، اگر یک شرکت، وام پنج‌ساله به ارزش ۴ میلیارد تومان از بانک دریافت کند:
حساب دارایی‌ها در ترازنامه، در بخش موجودی نقد، به میزان ۴ میلیارد تومان افزایش پیدا می‌کند. از طرفی، در سویی دیگر بدهی‌های شرکت (مشخصاً بدهی‌های بلندمدت)، نیز افزایش ۴ میلیارد تومانی خواهد داشت و دو طرف معادله به توازن خواهد رسید.
البته لازم به ذکر است که ترازنامه‌ها می توانند به صورت عمودی نیز نمایش داده شوند، که در اغلب گزارش های شرکت های بورسی، از این روش برای نمایش استفاده می کنند.
ترازنامه از چه اجزایی تشکیل شده است؟
همان طور که در ابتدا بیان شد، ترازنامه از سه بخش اصلی تشکیل شده: دارایی ها، بدهی ها و حقوق صاحبان سهام (حقوق مالکانه) که معادله ی حسابداری را تشکیل می دهند:
دارایی‌ها = بدهی‌ها + حقوق صاحبان سهام
ترازنامه همیشه تراز است، یعنی چه؟
همان طور که از اسم آن پیداست، ترازنامه همیشه تراز است، یعنی سمت راست آن که دارایی ها هستند، همیشه برابر است با سمت چپ که بدهی ها و حقوق صاحبان سهام آن را تشکیل می دهند. برای حفظ این تعادل، حسابدار ها هر تراکنش رو در دو محل متمایز ثبت می کنند، که به آن حسابداری دوبل یا دو طرفه گفته می شود.
تفاوت نحوه گزارش ترازنامه با صورت سود و زیان و جریان وجوه نقد چیست؟
ترازنامه مانند یک عکس است از وضعیت مالی شرکت، در یک لحظه از زمان. برعکس صورت سود و زیان و صورت جریان وجوه نقد، مانند فیلم هستند که یک دوره ی زمانی را گزارش می کنند.
به عبارتی اطلاعاتی که در ترازنامه گزارش می شود، مربوط به وضعیت مالی شرکت در آن لحظه از زمان است برای مثال 29 اسفند سال 1399، ولی دو صورت های مالی سود و زیان و جریان وجوه نقد یک دوره را گزارش می کنند، برای مثال از 1 فروردین 1399 تا پایان 29 اسفند 1399.
معادل انگلیسی ترازنامه چیست؟
Balance Sheet
توضیحات مدیرمالی در مورد ترازنامه
اگر شرکت از طریق افزایش سرمایه از محل آورده نقدی سرمایه‌گذاران ۸ میلیارد تومان جذب سرمایه کند، دارایی‌ها و حقوق صاحبان سهام آن شرکت، به همان میزان افزایش می‌یابد.
همین طور تمام منافعی که شرکت از فعالیت‌های خود به دست می‌آورد، به حساب صاحبان سهام خواهد رفت که نشان دهنده دارایی‌های خالص صاحبان شرکت است. این سود ها در بخش دارایی ها، به‌صورت پول نقد، خرید زمین و مستغلات، فهرست موجودی یا دیگر دارایی‌ها متوازن خواهد شد.
همان‌طور که در مثال‌های فوق دیدید دارایی‌ها، بدهی‌ها و حقوق صاحبان سهام، هرکدام از حساب‌های کوچک‌تری تشکیل‌شده‌اند که همه منابع مالی در این حساب‌ها دسته‌بندی می‌شوند.